Túi mật: Vai trò sinh lý, bệnh lý thường gặp và cách bảo vệ hiệu quả

1. Túi mật là gì?

Túi mật là một cơ quan nhỏ hình quả lê, nằm ngay dưới thùy gan phải. Vai trò chính của túi mật là lưu trữ và cô đặc dịch mật – một loại dịch tiêu hóa do gan sản xuất. Khi có thức ăn đi vào ruột non, đặc biệt là thức ăn chứa chất béo, túi mật co bóp để đẩy dịch mật vào tá tràng, hỗ trợ phân giải và hấp thu lipid.

---

2. Cơ chế hoạt động của túi mật

2.1. Quá trình tạo và lưu trữ mật

• Gan sản xuất dịch mật liên tục, dẫn qua ống gan vào ống mật chủ.

• Khi không tiêu hóa, dịch mật sẽ được chuyển vào túi mật để dự trữ và cô đặc.

• Dịch mật chứa các thành phần chính: muối mật, cholesterol, phospholipid và bilirubin.

2.2. Quá trình tiết mật

• Sau bữa ăn, đặc biệt là bữa ăn nhiều chất béo, tá tràng tiết ra hormone cholecystokinin (CCK).

• CCK kích thích túi mật co bóp và cơ vòng Oddi mở ra → dịch mật được đổ vào tá tràng.

• Dịch mật hòa trộn với thức ăn, nhũ tương hóa chất béo, giúp enzyme tụy phân giải chất béo hiệu quả.

---

3. Các bệnh lý thường gặp ở túi mật

3.1. Sỏi túi mật

 

 

• Cơ chế: Mật bị bão hòa cholesterol hoặc sắc tố mật → hình thành tinh thể → sỏi.

• Triệu chứng: Đau hạ sườn phải, đau sau ăn nhiều dầu mỡ, buồn nôn, khó tiêu.

• Biến chứng: Viêm túi mật, viêm đường mật, viêm tụy cấp.

3.2. Viêm túi mật

• Thường do sỏi gây tắc nghẽn và viêm nhiễm.

• Biểu hiện: Đau dữ dội, sốt, buồn nôn, tăng bạch cầu.

• Điều trị: Thuốc kháng sinh, giảm đau, trong nhiều trường hợp cần cắt túi mật.

3.3. Polyp túi mật

• Thường lành tính, nhưng polyp >10mm hoặc tăng kích thước nhanh có nguy cơ ác tính.

• Cần theo dõi định kỳ bằng siêu âm.

3.4. Rối loạn vận động túi mật

• Túi mật co bóp yếu hoặc không đúng thời điểm.

• Gây cảm giác đầy bụng, khó tiêu, đặc biệt sau ăn dầu mỡ.

---

4. Chẩn đoán và theo dõi bệnh túi mật

• Siêu âm bụng: Phát hiện sỏi, polyp, thành túi mật dày.

• Xét nghiệm máu: Kiểm tra men gan, bilirubin, bạch cầu.

• CT scan, MRI bụng: Trong trường hợp nghi ngờ biến chứng hoặc ung thư.

---

5. Cách bảo vệ túi mật hiệu quả

 

 

 

5.1. Chế độ ăn uống

• Giảm chất béo bão hòa, tăng chất xơ.

• Tránh nhịn ăn kéo dài hoặc giảm cân quá nhanh.

• Ăn đúng bữa để duy trì hoạt động co bóp túi mật.

5.2. Lối sống lành mạnh

• Vận động thể chất thường xuyên.

• Kiểm soát cân nặng, giảm mỡ máu.

• Hạn chế rượu bia, thuốc lá.

5.3. Sử dụng sản phẩm hỗ trợ gan – mật

• Thảo dược hỗ trợ tiết mật: Actiso, diệp hạ châu, nhân trần, nghệ.

• Acid mật chuẩn hóa (UDCA): Giúp tan sỏi cholesterol nhỏ, cải thiện dòng chảy mật.

• Chỉ nên sử dụng khi có chỉ định hoặc tham khảo chuyên gia y tế.

---

Kết luận

Túi mật là một phần không thể thiếu trong hệ tiêu hóa, đóng vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa chất béo và duy trì sức khỏe gan – mật. Việc hiểu đúng chức năng, phát hiện sớm các rối loạn và chủ động chăm sóc túi mật sẽ giúp bạn giảm nguy cơ mắc sỏi mật, viêm túi mật và các biến chứng nguy hiểm.

Hãy bắt đầu từ chế độ ăn lành mạnh, vận động đều đặn và kiểm tra sức khỏe định kỳ – để giữ cho “chiếc ví mật” của bạn luôn hoạt động trơn tru.