Tai biến mạch máu não: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa hiệu quả

 

1. Tai biến mạch máu não là gì?

Tai biến mạch máu não (đột quỵ) là tình trạng dòng máu nuôi não bị gián đoạn do tắc nghẽn hoặc vỡ mạch máu. Khi đó, tế bào não thiếu oxy và dưỡng chất, dẫn đến tổn thương não không hồi phục nếu không được cấp cứu kịp thời.

Có hai loại chính:

• Nhồi máu não (đột quỵ thiếu máu cục bộ): Chiếm khoảng 80% các trường hợp, xảy ra khi mạch máu não bị tắc nghẽn do cục máu đông.

• Xuất huyết não: Ít gặp hơn nhưng nguy hiểm, do vỡ mạch máu não gây chảy máu trong não.

---

2. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

 

Một số nguyên nhân và yếu tố làm tăng nguy cơ tai biến mạch máu não gồm:

• Tăng huyết áp: Nguyên nhân phổ biến nhất.

• Xơ vữa động mạch, mỡ máu cao: Gây hẹp, tắc mạch máu não.

• Đái tháo đường: Làm tổn thương thành mạch.

• Hút thuốc lá, uống rượu: Làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông.

• Thừa cân, ít vận động: Dẫn đến rối loạn chuyển hóa.

• Tuổi tác và di truyền: Người trên 55 tuổi và có tiền sử gia đình dễ mắc bệnh hơn.

---

3. Triệu chứng nhận biết sớm

Nhận biết sớm dấu hiệu tai biến mạch máu não giúp cấp cứu kịp thời và hạn chế di chứng. Các triệu chứng điển hình:

• Yếu liệt đột ngột: Một bên mặt, tay hoặc chân.

• Nói khó, ngọng: Khó diễn đạt hoặc hiểu lời nói.

• Mất thăng bằng, chóng mặt: Đi đứng loạng choạng.

• Mờ mắt hoặc mất thị lực: Thường xảy ra đột ngột ở một bên mắt.

• Đau đầu dữ dội: Xuất hiện bất ngờ, không rõ nguyên nhân.

 

Nguyên tắc FAST (Face – Arm – Speech – Time) được khuyến cáo để ghi nhớ:

• Face: Mặt méo.

• Arm: Tay yếu.

• Speech: Nói khó.

• Time: Thời gian vàng cấp cứu dưới 4,5 giờ.

---

4. Hậu quả của tai biến mạch máu não

• Tàn phế vĩnh viễn (liệt nửa người, mất ngôn ngữ).

• Rối loạn trí nhớ, suy giảm nhận thức.

• Trầm cảm, mất tự tin, khó hòa nhập cuộc sống.

• Nguy cơ tử vong cao nếu không cấp cứu kịp thời.

---

5. Cách phòng ngừa hiệu quả

 

Để giảm nguy cơ tai biến mạch máu não, cần:

• Kiểm soát huyết áp, đường huyết, mỡ máu.

• Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia.

• Ăn uống lành mạnh: Giảm muối, tăng rau xanh, cá, ngũ cốc nguyên hạt.

• Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày.

• Duy trì cân nặng hợp lý.

• Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ.

---

Kết luận

Tai biến mạch máu não là bệnh lý nguy hiểm nhưng có thể phòng ngừa được nếu chúng ta duy trì lối sống lành mạnh và kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ. Việc nhận biết dấu hiệu sớm và cấp cứu kịp thời sẽ quyết định tiên lượng sống còn và mức độ phục hồi cho người bệnh.