Nốt ruồi, vết bớt và nốt sắc tố dưới góc nhìn y khoa: Khi nào cần cảnh giác?

Nốt ruồi, vết bớt và nốt sắc tố là gì?

Trong y khoa, các hiện tượng như nốt ruồi, vết bớt, hay nốt sắc tố đều là những dạng nevus – tức là sự tăng sinh cục bộ của các tế bào tạo sắc tố melanin trong da. Các nốt này có thể xuất hiện ngay từ khi sinh ra (bẩm sinh) hoặc hình thành dần trong quá trình lớn lên.

Phần lớn nốt da sắc tố là lành tính, không ảnh hưởng đến sức khỏe. Tuy nhiên, một tỷ lệ nhỏ có thể tiến triển thành u hắc tố ác tính (melanoma) – một loại ung thư da nguy hiểm nếu không được phát hiện kịp thời.

---

Phân loại nốt ruồi và nốt sắc tố theo y khoa

 

 

1. Nốt ruồi bẩm sinh
   Xuất hiện ngay khi trẻ mới sinh. Có thể nhỏ vài mm hoặc rất lớn (trên 20 cm). Những nốt ruồi khổng lồ (giant congenital nevus) có nguy cơ cao phát triển thành ung thư da.

2. Nốt sắc tố mắc phải
   Hình thành trong quá trình trưởng thành. Yếu tố di truyền, nội tiết hoặc ánh nắng là nguyên nhân chủ yếu. Phần lớn ổn định, ít biến chứng.

3. Nốt ruồi xanh (blue nevus)
   Màu xanh xám do sắc tố nằm sâu dưới lớp trung bì. Thường lành tính nhưng cần theo dõi nếu có biến đổi bất thường.

4. Nốt sắc tố không điển hình (nốt ruồi loạn sản)
   Có hình dạng, ranh giới, màu sắc bất thường. Là dạng trung gian giữa nốt ruồi lành tính và nguy cơ cao tiến triển thành u ác tính.

5. Vết bớt sắc tố (có thể xanh, nâu, xám...)
   Là vùng da đổi màu do rối loạn khu trú melanin. Có thể tự mờ theo thời gian hoặc tồn tại vĩnh viễn. Đa phần là lành tính.

---

Nguyên nhân hình thành nốt ruồi và vết bớt

 

 

 

• Di truyền: Người có người thân có nhiều nốt ruồi, vết bớt thì nguy cơ cao hơn

• Thay đổi nội tiết: Dậy thì, mang thai, mãn kinh hoặc dùng thuốc nội tiết có thể làm nốt hiện rõ hơn

• Tia UV (tia cực tím): Là yếu tố ngoại sinh làm tăng kích thước, số lượng hoặc làm thay đổi tính chất nốt ruồi

---

Cảnh báo nốt ruồi bất thường: Nguyên tắc ABCDE

Để nhận biết một nốt ruồi hay nốt sắc tố có nguy cơ, các chuyên gia da liễu khuyến nghị sử dụng nguyên tắc ABCDE:

• A – Asymmetry (Bất đối xứng): Một nửa khác hẳn bên còn lại

• B – Border (Viền không đều): Bờ mép lởm chởm, răng cưa, nhòe màu

• C – Color (Màu sắc loang lổ): Có nhiều tông màu khác nhau trên cùng một nốt

• D – Diameter (Đường kính lớn): Thường trên 6mm

• E – Evolving (Tiến triển): Nốt thay đổi nhanh về hình dạng, màu sắc, hoặc gây ngứa, chảy máu, loét

---

Khi nào cần đi khám da liễu?

• Nốt ruồi hoặc vết bớt mới xuất hiện ở người lớn

• Có sự thay đổi nhanh chóng về kích thước, màu sắc, hoặc có triệu chứng như đau, ngứa, chảy dịch

• Nằm ở vị trí dễ cọ xát (cổ áo, nách, bẹn, mặt...) dễ bị tổn thương

• Tiền sử gia đình có ung thư da hoặc bản thân thường xuyên tiếp xúc ánh nắng

 

 

---

Có nên tẩy nốt ruồi, xóa vết bớt?

• Với nốt ruồi lành tính: Có thể can thiệp thẩm mỹ bằng laser, đốt điện hoặc tiểu phẫu nếu ảnh hưởng đến thẩm mỹ hoặc dễ bị va chạm

• Với nốt ruồi nghi ngờ ác tính: Tuyệt đối không tẩy tại spa hay cơ sở làm đẹp. Cần sinh thiết, xét nghiệm và điều trị theo phác đồ chuyên khoa da liễu

Lưu ý: Tự ý đốt hoặc tẩy nốt ruồi có thể khiến tổn thương lan rộng, nhiễm trùng, sẹo xấu hoặc che lấp dấu hiệu ung thư tiềm ẩn.

---

Kết luận

Nốt ruồi, nốt sắc tố và vết bớt là những biểu hiện phổ biến trên da, đa số là lành tính. Tuy nhiên, sự thay đổi về hình thái hoặc triệu chứng cần được theo dõi chặt chẽ. Việc kiểm tra định kỳ tại chuyên khoa da liễu là cách đơn giản nhưng hiệu quả để phòng tránh nguy cơ ung thư da và các biến chứng khác.