Màu phân – “Tín hiệu thầm lặng” của sức khỏe đường tiêu hóa

Quan sát màu chất thải tiêu hóa – Cách đơn giản để nhận biết sớm vấn đề sức khỏe

Chất thải tiêu hóa là sản phẩm cuối cùng của quá trình ăn uống, tiêu hóa và hấp thu. Màu sắc của chất này có thể thay đổi tùy theo chế độ ăn, loại thuốc đang sử dụng, hoặc các tình trạng bệnh lý liên quan đến đường ruột, gan và mật. Việc theo dõi màu sắc của chất bài tiết qua đường tiêu hóa là một trong những cách đơn giản nhưng hiệu quả để đánh giá sức khỏe tổng quát mỗi ngày.

Các màu chất thải tiêu hóa thường gặp và ý nghĩa

1. Màu nâu – Bình thường
Đây là màu phổ biến nhất ở người khỏe mạnh.
Nguyên nhân là do sự hiện diện của bilirubin – sản phẩm phân hủy hồng cầu được gan chuyển hóa và đưa xuống ruột.
Đây là dấu hiệu cho thấy hệ tiêu hóa đang hoạt động ổn định.

 

 

2. Màu xanh lá cây
Nguyên nhân thường thấy:

• Ăn nhiều rau xanh hoặc thực phẩm chứa phẩm màu.

• Trẻ sơ sinh bú mẹ có thể thải ra chất màu xanh trong những ngày đầu.

• Khi bị tiêu chảy, thức ăn di chuyển nhanh, dịch mật chưa kịp chuyển hóa thành màu nâu như thông thường.

Trường hợp chất thải có màu xanh kèm tiêu chảy, mùi chua, đầy hơi – có thể do rối loạn tiêu hóa hoặc nhiễm khuẩn nhẹ.

3. Màu vàng nhạt

• Ở trẻ sơ sinh: bình thường, nhất là với trẻ bú mẹ hoàn toàn.

• Ở người lớn: có thể phản ánh tình trạng mỡ không được tiêu hóa hết – gặp trong các rối loạn về tụy, mật hoặc hội chứng kém hấp thu.

Nếu chất bài tiết có màu vàng sáng, nổi trên mặt nước và kèm mùi tanh, nên đi kiểm tra vì có thể liên quan đến rối loạn chuyển hóa chất béo.

4. Màu đen
Nguyên nhân sinh lý: do sử dụng viên sắt, than hoạt tính, hoặc ăn nhiều thực phẩm chứa máu động vật như tiết canh.
Nguyên nhân bệnh lý: chất bài tiết đen sẫm, có mùi hôi đặc trưng có thể là dấu hiệu xuất huyết tiêu hóa từ dạ dày hoặc thực quản.

Trường hợp này cần đến cơ sở y tế sớm, nhất là khi có kèm chóng mặt, mệt mỏi hoặc đau bụng.

5. Màu đỏ
Có thể do thực phẩm có màu đỏ tự nhiên như củ dền, cà chua, nước giải khát.
Tuy nhiên, cũng có thể là dấu hiệu của máu tươi từ hậu môn – gặp trong bệnh trĩ, nứt kẽ hậu môn, polyp hoặc thậm chí là ung thư trực tràng.

Nếu màu đỏ xuất hiện bất thường, kéo dài hoặc đi kèm đau bụng, nên thăm khám ngay để loại trừ nguyên nhân nguy hiểm.

6. Màu trắng xám hoặc bạc nhạt
Là dấu hiệu của tình trạng tắc mật, viêm gan hoặc xơ gan, do không có dịch mật tiết vào ruột.
Ngoài ra, cũng có thể xuất hiện do tác dụng phụ của thuốc chứa bismuth, một số kháng sinh hoặc thuốc chống tiêu chảy.

Chất thải có màu nhạt, bạc nên được kiểm tra chức năng gan mật nếu kéo dài nhiều ngày.

---

Màu chất thải ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ: Khi nào cần lo lắng?

 

 

• Màu đen xanh đậm (chất bài tiết đầu đời): bình thường trong 1–2 ngày đầu sau sinh.

• Màu vàng sẫm giống mù tạt: phổ biến ở trẻ bú mẹ.

• Chất thải lỏng, xanh và có nhầy: có thể do mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột – nên bổ sung men vi sinh theo hướng dẫn.

• Có vệt máu: có thể do dị ứng đạm sữa bò, nứt hậu môn hoặc nhiễm trùng – cần đưa trẻ đi khám.

• Màu trắng bạc: cảnh báo bất thường về gan mật, nên làm xét nghiệm càng sớm càng tốt.

---

Khi nào cần đi khám?

• Màu chất thải tiêu hóa thay đổi liên tục trong nhiều ngày, không liên quan đến ăn uống.

• Có dấu hiệu đi kèm như: sốt, đau bụng, tiêu chảy, nôn, sụt cân, mất nước.

• Màu bất thường như đen, đỏ hoặc bạc đột ngột xuất hiện.

---

Kết luận

Màu sắc của chất thải tiêu hóa là một chỉ dấu dễ nhận biết nhưng lại phản ánh nhiều vấn đề liên quan đến sức khỏe đường ruột, gan và mật. Việc theo dõi mỗi ngày giúp sớm phát hiện dấu hiệu bất thường, đặc biệt ở trẻ nhỏ – khi mọi thay đổi nhỏ đều có thể mang ý nghĩa quan trọng. Cha mẹ và người chăm sóc cần quan sát kỹ để chủ động trong việc bảo vệ sức khỏe của trẻ và cả gia đình.