Bệnh Alzheimer – Sát thủ thầm lặng cướp dần trí nhớ và khả năng tư duy

Alzheimer là một dạng phổ biến nhất của sa sút trí tuệ, gây mất trí nhớ, rối loạn ngôn ngữ, suy giảm nhận thức và thay đổi hành vi. Bệnh tiến triển chậm nhưng nghiêm trọng, ảnh hưởng sâu sắc đến chất lượng sống của người bệnh và gia đình.

---

1. Alzheimer là bệnh gì?

Alzheimer là một bệnh lý thoái hóa thần kinh mạn tính, ảnh hưởng chủ yếu đến vùng não bộ kiểm soát trí nhớ, tư duy và hành vi. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây sa sút trí tuệ ở người cao tuổi, chiếm khoảng 60–80% các trường hợp.

Bệnh thường khởi phát âm thầm, tiến triển chậm nhưng liên tục, dẫn đến mất dần khả năng ghi nhớ, học tập, giao tiếp và tự chăm sóc bản thân.

---

2. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Hiện chưa xác định được chính xác nguyên nhân gây Alzheimer, nhưng các yếu tố sau được ghi nhận làm tăng nguy cơ mắc bệnh:

• Tuổi tác: Nguy cơ tăng rõ rệt sau 65 tuổi.

• Di truyền: Một số đột biến gen (như APOE-e4) liên quan đến bệnh.

• Tiền sử gia đình: Có người thân mắc Alzheimer làm tăng nguy cơ.

• Yếu tố lối sống: Béo phì, tăng huyết áp, tiểu đường, hút thuốc, ít vận động, chế độ ăn thiếu dinh dưỡng cho não.

• Chấn thương sọ não: Lặp đi lặp lại hoặc chấn thương nghiêm trọng có thể là yếu tố kích hoạt bệnh.

---

 

3. Triệu chứng nhận biết Alzheimer

a) Giai đoạn đầu:

• Quên những sự kiện vừa xảy ra

• Lặp lại câu nói, quên đồ vật thường dùng

• Gặp khó khăn khi tìm từ diễn đạt

• Lạc hướng nhẹ, nhầm lẫn thời gian

b) Giai đoạn giữa:

• Quên tên người thân, quên đường về nhà

• Khó khăn trong việc lập kế hoạch hoặc theo dõi cuộc hội thoại

• Tâm lý thay đổi: lo âu, dễ cáu gắt, trầm cảm

c) Giai đoạn nặng:

• Mất khả năng giao tiếp

• Không thể tự ăn, đi lại hoặc kiểm soát vệ sinh cá nhân

• Nhận thức về thực tế gần như biến mất

---

4. Chẩn đoán bệnh Alzheimer

• Khám lâm sàng thần kinh: Đánh giá trí nhớ, ngôn ngữ, sự tập trung.

• Thang điểm đánh giá sa sút trí tuệ (MMSE, MoCA).

• Chụp não: MRI, CT để loại trừ nguyên nhân khác như u não, đột quỵ.

• Xét nghiệm dịch não tủy hoặc PET scan (trong nghiên cứu lâm sàng).

---

5. Điều trị bệnh Alzheimer

Hiện nay chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn bệnh Alzheimer, nhưng điều trị tập trung vào làm chậm tiến triển và cải thiện chất lượng sống.

a) Dùng thuốc:

• Chất ức chế cholinesterase (Donepezil, Rivastigmine): Tăng cường chất dẫn truyền thần kinh acetylcholine.

• Memantine: Giảm hoạt động quá mức của glutamate.

• Thuốc hỗ trợ giấc ngủ, trầm cảm, lo âu nếu có.

b) Phục hồi chức năng:

• Liệu pháp nhận thức, hoạt động thể chất, trị liệu âm nhạc, hoạt động xã hội phù hợp.

c) Chăm sóc toàn diện:

• Tạo môi trường sống an toàn

• Duy trì chế độ dinh dưỡng lành mạnh cho não (Mediterranean diet)

• Hỗ trợ người chăm sóc, tư vấn tâm lý

 

---

6. Phòng ngừa Alzheimer

• Tập thể dục đều đặn

• Duy trì trí não linh hoạt: đọc sách, học kỹ năng mới

• Ăn uống khoa học: giàu omega-3, vitamin E, B12, ít đường, ít chất béo bão hòa

• Ngủ đủ, kiểm soát stress

• Quản lý tốt bệnh nền như tăng huyết áp, tiểu đường, cholesterol cao

---

Tổng kết

Alzheimer là một căn bệnh phức tạp và chưa thể chữa khỏi, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát và làm chậm tiến trình nếu phát hiện sớm. Việc nâng cao nhận thức, chủ động phòng ngừa và hỗ trợ người bệnh là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe não bộ và duy trì chất lượng cuộc sống lâu dài.